De ondertekenende organisaties willen met dit schrijven hun ongerustheid uitdrukken over berichten die ons bereiken over de strategische defensienota die minister Vandeput momenteel voorbereidt. Deze hebben betrekking op het opnemen van een 'dual use' of 'dubbel gebruik'-vereiste bij de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen, waardoor nieuwe vliegtuigen zowel conventionele als nucleaire wapens moeten kunnen dragen en afvuren.

Mocht de regering, ondanks de vele tegenkantingen die geuit worden door een brede waaier aan organisaties en individuele burgers, toch beslissen nieuwe gevechtsvliegtuigen aan te kopen, willen wij ons bij deze met klem verzetten tegen het inschrijven van een dubbel gebruik-vereiste voor nieuwe gevechtsvliegtuigen. Dergelijke beslissing gaat lijnrecht in tegen een groeiende internationale trend die op basis van humanitaire bezorgdheden ijvert voor totale nucleaire ontwapening.

110 VN-lidstaten ondertekenden de afgelopen maanden de zogenaamde “Humanitaire Belofte”, waarbij landen worden uitgenodigd diplomatieke onderhandelingen op te starten rond een internationaal verbod op kernwapens. De zeventigste verjaardag van de nucleaire aanval op Hiroshima en Nagasaki, begin augustus 2015, zal mogelijk aangegrepen worden om deze onderhandelingen formeel te lanceren. België dreigt deze boot te missen. Ons land weigerde ook, in tegenstelling tot 155 VN-lidstaten, de ‘Gezamenlijke Verklaring over de Humanitaire Gevolgen van Kernwapens’ uit oktober 2014 te ondertekenen.

Dat valt te betreuren. Kernwapens zijn allesbehalve de ver-van-ons-bed show die sommigen ervan maken. Hoewel de naoorlogse periode vaak wordt voorgesteld als het bewijs van het succes van “nucleaire afschrikking”, is er meermaals sprake geweest van het bijna-gebruik (bewust of incidenteel) van kernwapens. Het gevaar op een nucleaire ramp met catastrofale humanitaire gevolgen is allesbehalve ondenkbaar. Recent wetenschappelijk studiewerk bevestigt de catastrofale humanitaire consequenties van de beperkte inzet van kernwapens, en de wereldwijde ontwrichting van het klimaat die een nucleaire ontploffing met zich zou meebrengen.

Kernwapens zijn bovendien massavernietigingswapens die illegaal zijn onder internationaal recht. ‘Dreigen met of gebruiken van kernwapens [is] onverenigbaar met de geldende internationale rechtsregels. Belangrijk element is immers dat de wapens geen onderscheid maken tussen militaire en civiele doelwitten. Zelfs wanneer het oorspronkelijk doelwit van het kernwapen een militair doelwit is, dan zijn de effecten van een atoomexplosie zo dat ook burgers en civiele infrastructuur mee vernietigd worden’, stelde de resolutie van het Vlaams Parlement betreffende het bannen van massavernietigingswapens van 22 april 2015, die door uw partij mee ondertekend werd.

De aanwezigheid van Amerikaanse kernwapens in België is ook in strijd met artikel I en II van het non-proliferatieverdrag (NPV)[1]. De modernisering van bestaande kernwapenarsenalen en de schending van artikel I en II van het NPV door de Verenigde Staten is bovendien een doorn in het oog van de niet-kernwapenstaten, die steeds gefrustreerder raken over de gebrekkige implementatie van het NPV. “Als zij (de kernwapenstaten) hun deel van de NPV-overeenkomst (volledige nucleaire ontwapening) niet nakomen, waarom zouden wij ons deel (verbod op verwerving van kernwapens) nog moeten nakomen? Sommige landen verwachten dat wij volgens bepaalde regels spelen die ze zelf niet respecteren”, klonk het op de recente NPV-toetsingsconferentie in New York. De conferentie mislukte, en slaagde er niet in overeenstemming te vinden over een slottekst. Het hele mondiale nucleaire ontwapeningssysteem verliest hierdoor aan legitimiteit en komt zo steeds meer onder druk te staan.

België heeft ook geen dubbel gebruik-capaciteit nodig om een geloofwaardige NAVO-partner te zijn. Een studie uit 2014[2] van het International Law and Policy Institute (ILPI) toont hoe de NAVO doorheen haar geschiedenis lidstaten allerlei uitzonderingen, vrijstellingen en uitstel van implementatie toestond rond het nucleaire beleid van de Alliantie. Denemarken, Noorwegen en Spanje staan in vredestijd geen kernwapens toe op hun grondgebied, terwijl IJsland en Litouwen de ontplooiing van kernwapens op hun grondgebied in alle omstandigheden verbieden.

De NAVO heeft bovendien geen kernwapens nodig om een overweldigende militaire vuurkracht en afschrikkingscapaciteit te bezitten. Alle NAVO-lidstaten samen besteden meer dan tien keer zoveel aan militaire uitgaven dan Rusland. Militaire experts zijn het er ook over eens dat de tactische Amerikaanse kernwapens in Europa geen enkel militair nut meer dienen.

Het is dan ook uitermate cruciaal om de extra kost van een dubbel gebruik-capaciteit eerst grondig te laten berekenen door een onafhankelijke instantie als het Rekenhof, vooraleer deze capaciteit als een voldongen feit op te nemen in de strategische defensienota.

We vragen u daarom met klem te pleiten voor het schrappen van deze vereiste uit de nota-Vandeput. We hopen hiertoe op korte termijn –vóór de finalisering van de strategische defensienota- een gesprek met u te hebben, en blijven vanzelfsprekend tot uw beschikking voor verdere vragen of overleg.

Hoogachtend,

Namens de Belgische Coalitie tegen Kernwapens:

Annemarie Gielen, Pax Christi Vlaanderen
Roel Stynen, Vredesactie vzw

Ludo De Brabander, Vrede vzw

22 juni 2015

 [1] Artikel I van het NPV stelt dat ‘each nuclear weapons state party to the treaty undertakes not to transfer to any recipient whatsoever nuclear weapons or other nuclear explosive devices or control over such weapons or nuclear explosive devices directly, or indirectly’. Artikel II stelt dat ‘each non-nuclear weapons state party to the treaty undertakes not to receive the transfer from any transferor whatsoever of nuclear weapons or other nuclear explosive devices or of control over such weapons.’

[2] Lothe Eide, Stein-Ivar (2014): A Ban on Nuclear Weapons: What’s in it for NATO?, Policy Paper No 5, International Law 
and Policy Institute, Oslo (NO), p. 4.